Uzm Dr Özden Sibel Odabaşı
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı

Dizin Anatomisi Nasıldır?

Diz eklemi vücut ağırlığını taşıyan büyük ve önemli bir eklemdir. Bedenin çok önemli hareket kalıplarına katılarak hareketini sağlar. Eklem iki bölümden oluşur. Bunlar: uyluk (femur) ve kaval kemiği (tibia) arasındaki esas ve büyük eklem ve uyluk kemiği(femur) ile diz kapağı kemiği (patella) arasında oluşan eklemdir. Kemik yapılar pek çok bağlarla birbirine tutunmuştur.( iç ve dış yan bağlar, ön ve arka çapraz bağlar gibi- MCL,LCL,ACL,PCL) Ayrıca eklemin içinde içi kolloidal bir sıvı ile dolu olan ve eklemin hareketini kolaylaştıran menisküs denen yapılar vardır. Eklemin çevresinde bursa denilen destek yapılar ve yağ yastıkçıkları bulunmaktadır. Tüm bu yapılar dize hem dayanıklılık hem de hareket kabiliyeti verir.

Diz Ağrısı Nedenleri Nelerdir?

Osteoartrit (Dizde Kireçlenme): Diz ağrısının en sık sebebidir. Yaşla birlikte, geçirilen travmalar, ameliyatlar kazalar, obezite vb sebeplerle eklem kıkırdağının incelerek hasar görmesidir. Diz kireçlenmesi dizde kireç birikmesi değildir. Çoğu hasta kendisinin çok hareketli olduğu halde eklemlerinde nasıl kireç biriktiğini anlamadığını söyler. Halbuki kireçlenme tanımı kireç birikimi değil eklem kıkırdağındaki aşınma ve zedelenmeyi tanımlar. Daha genç yaşlarda da görülebilen Patellofemoral Sendromda ise diz kapağı kemiği ile femur arasındaki eklemin kıkırdağında incelme olur. Hasta  dizi kıvırması gereken hareketlerde (oturup kalkarken, merdiven inip çıkarken vb) zorlanır. Ağrı dizin ön tarafında diz kapağı üzerinde hissedilir.

Menisküs Hastalıkları: İç (medial) ve dış (lateral) menisküslerdeki zedelenme ve yırtıklar diz ağrısına ve zaman zaman dizde kilitlenme veya boşalma hissine neden olabilir. Grade 1 ve 2 yırtık öncesi menisküsteki zedelenmeyi; grade 3 ise menisküs yırtığını tarif eder. Menisküs hastalıklarında yırtık olsa dahi çoğu zaman ameliyat gerektirmez. Ameliyatsız diz tedavisinde tamamlayıcı tedavi yönlemlerinin sonuçları yüz güldürücüdür.

Dizde Yan ve Çapraz Bağ Zedelenme ve Yırtıkları: Genellikle travmalar sonucu oluşur. Koşma,düşme,dizler bükük halde yüksekten atlama, zıplama vb hareketler sonucunda da bağ zedelenmeleri görülebilir. Ameliyatsız diz tedavisinde tamamlayıcı tedavi yönlemlerinin sonuçları yüz güldürücüdür.

Pes Anserin Bursit: Dizin ön iç kısmında ağrı ve şişlik ve hassasiyet ile karakterize ,kaz ayağı denilen üç kasın yapışma bölgesinin iltihaplanmasından oluşan bir hastalıktır.

İnflamatuar Artritler: Sistemik iltihaplı romatizmal hastalıklarda diz sık tutulan eklemlerden biridir. Bu durumda dizde ağrı, şişlik, hassasiyet, sıcaklık artışı bulunur. Septik Artritte ise diz içi ve çevresi dokuda mikrobik bir iltihaplanma vardır. Diz ileri derecede şiş, sıcak ve kızarıktır. 

Baker Kisti: Dizin arkasında şişlik ile kendini gösterir. Hasta dizini katladığında diz çukurunda ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olur. Diz içindeki sinovial sıvının diz arka bölgesine doğru kistleşmiş halidir.

Tümörler, Gut, Tendinitler, Bursitler, Osgood-Schlatter Hastalığı,Bazı Sistemik Hastalıklar vb de diz ekleminde ağrı ve şişlik nedeni olabilir.



Diz Ağrısı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çoğu diz hastalığı ameliyat gerektirmeden tedavi edilebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri kilo verme, diz içi basıncı artıran hareketlerden kaçınma, diz ve çevresi kuvvetlendirici basit egzersizler ile gerektiğinde ağrı kesici kas gevşetici ilaç ve kremler faydalı olur. Yine klasik fizik tedavi modalitelerinden (elektroterapi) yararlanılabilir. Menisküs yırtılmalarının pek çoğu da dahil olmak üzere menisküs zedelenmelerinde, bağ ve tendon hasarlarında tamamlayıcı tedavi yöntemlerinden faydalanarak eklemde kalıcı iyileşme sağlayabilmekteyiz.