Uzm Dr Özden Sibel Odabaşı
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı

Sakroiliak Eklem Nedir?

Sakroiliak eklem bel ve kalça ağrılarının çok büyük çoğunluğunu oluşturduğu halde biz hekimler tarafından da biraz üvey evlat muamelesi yapılan bir eklem maalesef. Çok önemli bir eklemdir. Vücudun merkezindedir.
Sakrum ile ileum kemikleri arasındaki eklemdir.

Ne demek istedik?

Leğen kemiği dediğimiz yapı aslında üç ayrı kemiğin birbirine kaynamasıyla oluşur. Embriyonik hayatta bu üç kemik ayrı ayrı oluşur. Daha sonra birleşerek leğen kemiklerini oluşturur. Oluşturduğu iskelete pelvis diyoruz. Pelvis içinde çok önemli doku ve organlarımız bulunur. Üriner sistem,genital sistem ve barsakların son kısmı gibi.. İşte bu pelvisi oluşturan üç kemiğin isimleri ileum ,iskium ve pubis. Omurgamızın belden sonraki kısmını oluşturan kuyruk sokumu denen yerdeki omurlar da birbirlerine kaynamıştır ve bu yapıya da sakrum diyoruz. İşte sakroiliak eklem sakrum ile ileum arasındaki eklemdir. Eklemin etrafını saran büyük ve çok önemli ligament dediğimiz kuvvetli bağlar vardır. Bağların üzerinde de kaslar bulunur.

Sakroiliak Eklemin Görevi Nedir?

SİE büyük bir eklem olmasına rağmen hareketi 3-5 derece kadardır ve bu hareket yaşla azalır. Üç boyutlu yapısı önden arkaya dıştan içe ve yukarıdan aşağı doğru uzanır. Gövdenin ve üst ekstremitelerin yani kolların yükünü bacaklara aktarır ve yer reaksiyonunu karşılar. Pelvisle birlikte pelvik tabanı destekler. Kalça çevresindeki kaslar için tutunma noktası oluşturur. Kadınlarda doğum kanalında görevi vardır.

Sakroiliak Eklem Hastalıkları Nelerdir?

Çoğunluğu fonksiyoneldir. Eklemde hipomobilite yani blokajlar ya da hipermobilite yani normalden fazla hareket olabilir. Omurilikteki bir segmental disfonksiyon veya hipermobiliteden kaynaklı olabilir. Kaslarda sürekli bir gerilme, kasılma, tetik noktalar veya kasların atrofisinden kaynaklanabilir. Bu durumlar bazı psikopatolojik durumlarca desteklenebilir. Buraya kadar olanlar fonksiyonel bozukluklardı. Tabii sakroiliak eklemde morfolojik yani yapısal birtakım değişiklikler de görülebilir. Eklemde artroz yani kireçlenme gelişebilir veya omurgadaki artroz sakroiliak eklem üzerinden kendini gösterebilir.
Sakroiliak eklemde inflamasyon yani yangısal bir durum gelişerek sakroileit denilen tabloyu oluşturabilir. Sakroileit bazı iltihaplı romatizmal hastalıkların veya bazı enfeksiyonların habercisi olabilir.

Sakroiliak Eklem (SİE) Disfonksiyonu Nedir?

Sakroiliak eklemde herhangi bir patoloji saptanmadığı, ancak eklemin alt ekstremiteye yük dağılımını sağlamada biyomekaniksel olarak yetersiz olduğu durumlarda Sakroiliak eklem disfonksiyonu söz konusudur.
Bu durumda görüntüleme yöntemleri normaldir.

Sakroiliak Eklem (SİE) Fonksiyon Bozukluğu Neden Olur?

Normalde pelvis yatay düzlemde dengededir ve sakroiliak eklemler aynı seviyededir. Bu denge sağ veya sol pelvisin herhangi bir tarafının yukarı veya aşağı yönde yer değiştirmesiyle bozulur ise hem tüm omurganın yukarıya doğru dengesi hem de her iki alt ekstremitenin yük taşıma dengesi bozulur.

Peki Nasıl Oluyor da Bu Denge Bozuluyor?

Sakroiliak Eklem fonksiyon bozukluğu yüzde doksan oranında bu eklemin etrafındaki bağların fonksiyon
bozukluğundan kaynaklanır. Pelvisi oluşturan daha önce de bahsettiğimiz üç kemiğin birbirine tutunduğu kuvvetli bağlar vardır. Bunlardan başka pelvisi omurgaya bağlayan bağlar var. İşte daha çok bu bağlardaki işgörmezlikler bu denge bozukluğuna neden olur. Sadece bağlar değil daha az oranda da kasların fonksiyon bozukluğundan da kaynaklanır. Sakroiliak ekleme ve çevresine tutunan kaslardaki en çok tetik noktalar ya da kasın fonksiyon görmesine engel herhangi başka durum pelvis dengesini bozarak eklemde fonksiyon
bozukluğuna neden olur. Böylece pelvis dengesi ve demin bahsettiğimiz yukarıdan aşağı iletilen yük dengesi bozulur.

Sakroiliak Eklem Disfonksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

SİE disfonksiyonunda en çok bel-kalça-uyluk bölgesinde ağrı olur. Ağrı kasık bölgesine yayılabilir.
Kalça çevresindeki kaslarda siyatik siniri sıkıştıran bir durum varsa hastada siyatalji tablosu hakim
olur. Olay yapısal olmadığı için görüntülemede de bir şey görmeyiz.Yük dengesi bozukluklarına bağlı ağrı sırta hatta boyna yayılır. Sinirsel uyarımı boyun omurilik bölgesinde olan ama ileum kemiğine genişçe yapışan büyük bir kas olan latissimus dorsi aracılığıyla da skroiliak eklem disfonksiyonu gelişebilir. Yani sizin boyundaki bir probleminiz gider sakroiliak eklem disfonksiyonu ile bel ağrısına neden
olur. Hatta gece dişlerinizi sıkıyorsanız sakroiliak eklem disfonksiyonu geliştirerek bel ağrısı
yaşayabilirsiniz. Çünkü çene eklemi boyunla o da sakroiliak eklem ile bağlantılıdır. Olay kronik hale gelirse dengeyi sağlamak için omurgada birtakım eğrilikler gelişecektir. Yani olay ciddi ise skolyoz bile görülebilir.
Elbette ki sadece yukarı doğru değil ağrı aşağı doğru,dize ayak bileğine de inebilir. Yani görüldüğü gibi çok kritik bir konumda bulunan sakroiliak eklemdeki bir disfonksiyon nerdeyse tüm kas iskelet sistemini etkileyecek güçte olabilir.

Nasıl Tespit Edilecek Sakroiliak Eklem Disfonksiyonu?

Tüm anlatılanlardan anlaşılacağı üzere kas iskelet sistemi özellikle omurga sadece ağrılı alanları ile
değil bütünüyle değerlendirilmelidir.
Bunu tespit etmenin tek bir yolu var: iyi bir muayene!
Sakroiliak eklem muayenesi hem ayakta hem yatarak birlikte yapılır. Hem eklemin hareketi hem de etrafındaki bağ ve kasların durumu ayrıntılı olarak incelenmelidir. Bağlarda bir laksite kaslardaki tetik noktalar veya varsa sakroiliak ekleme ait irritasyon noktaları iyi tespit edilmelidir. Yine lomber torakal ve servikal bölgeler değerlendirilmeli çene eklemine özellikle bakılmalıdır. İyi bir muayeneden sonra görüntüleme yöntemleri bizi yönlendirme açısından yardımcıdır. Sakroiliak eklem dengesini etkileyecek servikal veya lomber disk hernileri veya kalça içinde hipertrofiye olmuş bir kası görüntüleme yöntemleriyle tespit edebiliriz veya sakroiliak eklem direkt kendisini görüntüleme yöntemleriyle görüntüleyebiliriz.

Sakroiliak Eklem Disfonksiyonunun Tedavisi Nedir?

Olay fonksiyon bozukluğu olduğu için tedavide amaç eklemin fonksiyonunu geri kazandırmak
olmalı. Sakroiliak eklem manuel terapi ve nöral terapi uygulamalarıyla etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Manuel terapiyle geri dönüşümlü fonksiyonel bozukluklar düzeltilerek eklem fonksiyonu eski haline getirilebilir. Bunun için birtakım özel mobilizasyon ve manipulasyon teknikleri kullanılır.
Diğer tamamlayıcı tedavi yöntemleri ile hem ekleme fonksiyonu geri kazandırılır hem de sakroiliak eklem disfonksiyonuna neden olan bağlar, bunları innerve eden yani uyaran sinir sistemi ile ilgili omurilik segmentleri de tedavi edilebilir. Sonuçlar çok etkilidir. Yaptığımız tedavi sonrası hemen hastayı tekrar muayene ettiğimizde daha önceden hareket etmeyen segmentlerin hareket edebildiklerini tespit edebiliriz.
Hasta da iyileşmeyi anında hisseder.

Özetle Sakroiliak eklem hastalıkları en çok bu eklemin fonksiyonunun bir şekilde bozulmasından kaynaklanır.
İyi bir değerlendirme ve etkili bir tedavi ile tamamen düzeltilebilir.